Separacja, choć w wielu aspektach przypomina rozwód, stanowi środek, po który małżonkowie nie rzadko sięgają zanim podejmą ostateczną decyzję o rozwodzie. Nie rozwiązuje ona zawartego małżeństwa, ale pociąga za sobą wiele, mających prawne znaczenie, skutków, o których warto wiedzieć, zanim wniesie się do sądu wniosek.
Separacja – czym w ogóle jest?
Pojęcie separacji zostało zdefiniowane na gruncie Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego i tym mianem określa się stan zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego, czyli rozkładu więzi łączących małżonków na płaszczyźnie duchowej, fizycznej i ekonomicznej.
Odróżnić należy jednak separację faktyczną od tej stwierdzonej orzeczeniem sądu. Skutki prawne wywiera ta druga, separacja faktyczna poprzedza separację prawną i jako taka nie wpływa na obowiązki wynikające z zawarcia małżeństwa – jak obowiązek wzajemnej pomocy czy zaspokajania potrzeb rodziny.
Jakie są przesłanki orzeczenia separacji?
Co do zasady, każdy z małżonków może złożyć wniosek o orzeczenie separacji. Istnieje jedna pozytywna przesłanka umożliwiająca żądanie orzeczenia separacji – zupełny rozkład pożycia. Stanowi to wymóg mniej rygorystyczny niż przy orzekaniu rozwodu, kiedy rozkład pożycia małżeńskiego musi mieć charakter trwały i zupełny.
Dlaczego przy orzekaniu separacji wystarczy, aby rozkład pożycia był zupełny? Podkreśla to restytucyjny charakter separacji, czyli założenie, że jest to stan wciąż odwracalny i małżeństwo można “uratować”.
Kodeks rodzinny i opiekuńczy przewiduje jednakże dwie przesłanki negatywne stojące na przeszkodzie orzeczenia separacji, mianowicie:
- dobro wspólnych małoletnich dzieci,
- zasady współżycia społecznego.
Każdorazowo przesłanki te należy przełożyć na indywidualny przypadek i dokonać oceny zasadności orzeczenia separacji.
Jakie skutki pociąga za sobą orzeczenie separacji?
Separacja orzeczona przez sąd pociąga za sobą wiele istotnych skutków prawnych dla małżonków, do których w szczególności należą:
- brak możliwości wstąpienia w kolejny związek małżeński,
- powstanie rozdzielności majątkowej,
- wzajemne nieuwzględnienie małżonków przy dziedziczeniu ustawowym,
- uchylenie domniemania ojcostwa dziecka urodzonego w trakcie separacji,
- orzeczenie przez sąd o władzy rodzicielskiej, kontaktach z dziećmi oraz kosztach ich utrzymania i wychowania, przy czym sąd uwzględnia pisemne porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem, o ile jest ono zgodne z jego dobrem; na zgodny wniosek stron sąd nie będzie orzekał o utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem,
- orzeczenie o korzystaniu ze wspólnego mieszkania, jeśli małżonkowie faktycznie razem je zamieszkują,
- obowiązek wzajemnej pomocy, jeżeli wymagają tego względy słuszności,
- możliwość dokonania podziału majątku wspólnego, jeśli nie spowoduje to nadmiernej zwłoki w postępowaniu,
- możliwość domagania się alimentów, jeśli małżonek znajdzie się w niedostatku i nie jest winny rozkładowi pożycia,
- stosowna wzmianka w akcie małżeństwa.
Skutki separacji ustają oczywiście wraz z uchyleniem jej przez sąd, na podstawie wniosku małżonków.
Co w przypadku, gdy jedno chce separacji, drugie rozwodu?
Jeśli dojdzie do sytuacji, w której jedno z małżonków wnosi o separację, a drugie żąda rozwodu, sąd, jeśli żądanie rozwodu jest uzasadnione, rozwiąże związek małżeński. Sąd musi wówczas ocenić zasadność orzeczenia rozwodu jako roszczenia dalej idącego. Jeśli natomiast orzeczenie rozwodu okaże się niedopuszczalne, a możliwe jest orzeczenie separacji, sąd orzeknie separację.
Należy pamiętać, że niedopuszczalne jest powództwo wzajemne o rozwód czy separację, ale w ramach jednego postępowania jedno z małżonków może domagać się rozwodu, a drugie separacji.
Separacja, choć nie rozwiązuje małżeństwa, nadal pozostaje silnie związana z bardzo delikatną i prywatną sferą życia każdego człowieka, stąd też nieocenione jest wsparcie osoby niezwiązanej emocjonalnie ze sprawą, mającej na nią chłodny, mniej subiektywny ogląd. Kancelaria Adwokacka Adwokat Karoliny Cichockiej – Bieniek specjalizuje się i świadczy kompleksowe usługi w sprawach z zakresu prawa rodzinnego. Jeżeli potrzebujesz profesjonalnego i empatycznego wsparcia doświadczonego adwokata w zakresie postępowania o separację – skontaktuj się z Kancelarią.
