Na gruncie polskich przepisów, podstawowymi regulacjami z zakresu umów przewozu są te znajdujące się w Kodeksie Cywilnym, ustawie – prawo przewozowe i obowiązujące prawie od dwóch dekad Rozporządzenie Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 24 lutego 2006 r. w sprawie ustalania stanu przesyłek oraz postępowania reklamacyjnego. Jednocześnie, Polska jest stroną Konwencji o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów sporządzonej w Genewie w 1956 r. O wzajemnych relacjach przepisów krajowych i międzynarodowych, a także odpowiedzialności przewoźnika w przewozach międzynarodowych, będzie mowa w niniejszym artykule.
Co zawiera Konwencja CMR i czym jest list przewozowy CMR?
CMR to skrót od francuskiej nazwy Konwencji o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów sporządzonej w latach 50. w Genewie (Szwajcaria). Regulacje te stosuje się do każdego przewozu towarów, jeśli miejsce przyjęcia przesyłki do przewozu oraz miejsce jej dostawy znajdują się w różnych krajach, z których chociaż jeden jest stroną Konwencji.
Podstawą Konwencji jest list przewozowy wydawany w trzech identycznych egzemplarzach, na których znajduje się podpis i pieczęć przewoźnika oraz nadawcy. Jeden list przewozowy otrzymuje nadawca, drugi odbiorca, trzeci natomiast przewoźnik. List przewozowy jest dowodem zawarcia umowy.
W liście znajduje się wiele istotnych danych niezbędnych do przewozu przesyłki, w szczególności: miejsce i data wystawienia, nazwa i adres nadawcy, przewoźnika i odbiorcy, data i miejsce przyjęcia przesyłki, rodzaj przewożonego towaru, sposób pakowania, waga brutto.
List przewozowy musi zawierać klauzulę o tym, że przewóz podlega przepisom Konwencji, a także wskazanie kosztów przewozu. Kosztami lub odpowiedzialnością za szkody wyrządzone brakiem zawarcia wystarczających informacji w liście przewozowym ponosi nadawca przesyłki.
Prawo przewozowe a Konwencja CMR – które przepisy mają pierwszeństwo?
Konwencja CMR ma pierwszeństwo wobec polskiego prawa krajowego, tj. ustawy Prawo przewozowe, co oznacza, że prawo polskie w przypadku przewozu podlegającego Konwencji, znajdzie zastosowanie tylko wtedy, gdy dana kwestia w Konwencji nie została uregulowana. Polskie sądy są więc związane treścią Konwencji, przy czym w tym miejscu warto wskazać, że strony umowy w państwach niepodlegających Konwencji mogą zawrzeć w umowie klauzulę paramount umieszczaną również w liście przewozowym.
Konwencja CMR charakteryzuje się zwięzłością i wiele kwestii reguluje w sposób dość pobieżny lub nie reguluje ich wcale – pojawia się wówczas pytanie o to, które ustawodawstwo należy stosować w takich sytuacjach. W 2008 roku postępowanie w tym zakresie określił Parlament Europejski i Rada, wskazując w rozporządzeniu, że pierwszeństwo w takich sytuacjach porozumienie stron umowy co do właściwego prawa (warto dlatego zadbać, aby w razie sporu zastosowanie miały regulacje prawa polskiego). Jeśli takiego porozumienia nie będzie, decydujące znaczenie będzie miało miejsce zamieszkania (siedziba) przewoźnika, pod warunkiem że w tym samym państwie znajduje się również miejsce załadunku lub miejsce dostawy, lub miejsce zamieszkania albo siedziba nadawcy.
Kiedy Konwencja nie będzie stosowana?
Regulacji zawartych w Konwencji nie stosuje się do umowy spedycji. Proszę jednak pamiętać, że w tym zakresie kluczowe jest ustalenie, że dana strona działa faktycznie jako spedytor, a nie przewoźnik – zgodnie z linią orzeczniczą, podstawą rozróżnienia tych dwóch umów jest nie rodzaj podejmowanych czynności, lecz treść zobowiązania.
Konwencja nie znajdzie oczywiście zastosowania przy przewozach krajowych. Tym samem, nawet jeśli strony ustaliłyby, że w przypadku sporów zastosowanie znajdzie Konwencja CMR, nie będzie to postanowieniem ważnym, ponieważ na gruncie przewozów krajowych obowiązuje prawo krajowe, tj. ustawa Prawo przewozowe.
Do najważniejszych regulacji obowiązujących w przewozach podlegających Konwencji należą zaostrzona odpowiedzialność przewoźnika drogowego i proces reklamacyjny, o których będzie mowa w kolejnych artykułach poświęconych prawu przewozowemu.
Kancelaria Adwokacka Adwokat Karoliny Cichockiej – Bieniek świadczy kompleksowe usługi w sprawach wynikających z prawa przewozowego, zwłaszcza na etapie sądowym. Jeżeli potrzebujesz profesjonalnej i rzetelnej pomocy doświadczonego adwokata – skontaktuj się z Kancelarią.
