Jestem przekonana, że każdy z Was kiedyś spotkał się z następującą sytuacją: nowiutka kurtka przy pierwszym „starciu” z deszczową pogodą zafarbowała koszulkę pod spodem, a na dodatek wydzielała okropny zapach, podeszwa w skórzanych butach z ultra drogiego salonu odkleiła się po kilku założeniach. Takich przypadków moglibyśmy wymieniać na pęczki. Co powinniśmy wtedy zrobić? Wrócić do sklepu i rozkręcić awanturę na cztery fajerki? Zdenerwowana pani manager wręczy Wam wtedy do wypełnienia formularz reklamacyjny, który po absurdalnie długim czasie zapewne zostanie rozpoznany negatywnie przez niewiadomo kogo. A może wyrzucić felerny zakup do śmietnika, a razem z nim wydane na niego pieniądze? Nic z tych rzeczy!
Jeżeli dokładnie obejrzeliście dany przedmiot przed jego zakupieniem, przymierzyliście buty, czy też kurtkę i nie dostrzegliście absolutnie żadnych wad, jest jeszcze szansa na wyjście z tej patowej sytuacji.
Art. 556 k.c. przewiduje instytucję rękojmi za wady fizyczne rzeczy sprzedanej. Polega ona na pociągnięciu sprzedawcy do odpowiedzialności względem kupującego, jeżeli rzecz ma wady, które zmniejszają jej wartość lub użyteczność ze względu na cel wskazany w umowie stron, wynikający z okoliczności lub z przeznaczenia rzeczy. Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego, jeżeli rzecz sprzedana wydana kupującemu ma wady, kupujący może od umowy odstąpić albo żądać obniżenia ceny. Jednakże kupujący nie może od umowy odstąpić, jeżeli sprzedawca niezwłocznie wymieni rzecz wadliwą na rzecz wolną od wad albo niezwłocznie wady usunie. Ponadto kupującemu przysługuje uprawnienie do wymiany rzeczy na wolną od wad, bądź do naprawy rzeczy.
Faktem jest, iż obowiązujące przepisy znoszą odpowiedzialność sprzedawcy za wady powstałe już po wydaniu przedmiotu sprzedaży kupującemu, jednakże ustawodawca w art. 559 k.c. przewidział od tej reguły wyjątek. A mianowicie kupujący może pociągnąć sprzedawcę do odpowiedzialności w sytuacji, w której wada co prawda ujawniła się już po przejściu niebezpieczeństwa (czyli po wydaniu towaru) na kupującego, jednakże wynikła z przyczyny tkwiącej już uprzednio w rzeczy sprzedanej. Są to tak zwane ukryte wady fizyczne rzeczy kupionej. Dlaczego „ukryte”? Ponieważ pomimo, że nie można było ich dostrzec w momencie zakupu, to powstały jeszcze przed wydaniem towaru.
Wada fizyczna występuje wtedy, gdy przedmiot sprzedaży nie ma określonych właściwości, a w konsekwencji wartość lub użyteczność rzeczy została zmniejszona, biorąc pod uwagę cel oznaczony w umowie albo wynikający z okoliczności lub z przeznaczenia rzeczy, jak również jeżeli rzecz nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, lub rzecz została kupującemu wydana w stanie niezupełnym. Mówiąc po ludzku – o wadzie można mówić wtedy, gdy stan rzeczy będzie powodował zmniejszone doznania estetyczne kupującego lub będzie posiadał mniejsze walory użytkowe. Decyduje zatem kryterium funkcjonalne, obejmujące przeznaczenie rzeczy i jej użyteczność, któremu należy przyznać znaczenie pierwszorzędne. Mówiąc jeszcze prościej – but z odklejoną podeszwą nie będzie nadawał się do chodzenia, a zatem jego przydatność jest dla właściciela zerowa.
Rozpoznając reklamację sprzedający najczęściej bronić się będzie tym, iż kupujący wiedział o wadzie w momencie zakupienia towaru. Tym samym sprzedawca dąży do zwolnienia z odpowiedzialności w oparciu o treść art. 557 k.c., który stanowi, iż sprzedający może uwolnić się od odpowiedzialności z tytułu rękojmi za wady rzeczy sprzedanej, jeżeli kupujący wiedział o wadzie w chwili zakupu towaru. Zadaniem kupującego jest wówczas wykazanie, że o wadzie nie wiedział i w żaden sposób nie mógł się dowiedzieć, zaś sama wada tkwiła w zakupionym przedmiocie już w chwili jego sprzedaży. Wracając do przykładu butów: musimy opisać, że podeszwa nie odkleiła się z uwagi na nieprawidłowe użytkowanie, ale jej przyczyną był wadliwy materiał fabryczny, bądź byle jaki klej szewski.
A zatem pamiętajcie – jeśli zakupiony przez was ciuch, sprzęt elektroniczny, itp. sprawi Wam niemiłą niespodziankę już po jego zakupie – możecie skorzystać z uprawnień z tytułu rękojmi. Jednakże Wasze uprawnienia są ograniczone czasowo, bowiem przedawniają się z upływem roku od dnia stwierdzenia wady, a jednocześnie z upływem dwóch lat od dnia wydania rzeczy. Dlatego też nie zwlekajcie i od razu po odkryciu „usterek” w Waszych zakupach skorzystajcie ze swoich praw.
